Đề 37 – NLXH: Lời thúc giục mọi người phải biết mình

Nghị luận xã hội

I. Yêu cầu về kĩ năng  

Học sinh viết đúng kiểu bài nghị luận xã hội theo hướng mở. Biết vận dụng phối hợp các thao tác lập luận và các phương thức biểu đạt, huy động được dẫn chứng phong phú từ thực tế đời sống và trải nghiệm của bản thân để bài viết thuyết phục. 

Bố cục sáng rõ, lập luận chặt chẽ, sắc sảo. Hành văn lưu loát, trong sáng, chuẩn xác, có cảm xúc. 

II. Yêu cầu về kiến thức 

1. Giải thích 

– Cấp thiết: có tầm quan trọng đặc biệt, có ý nghĩa sống còn đối với con người ở thế kỉ XXI. 

→ Vấn đề nghị luận: sự quan thiết phải ý thức rõ về bản thân của con người trong thế kỉ XXI. 

2. Bàn luận kết hợp chứng minh 

– Trong bối cảnh thế kỉ XXI, hiểu mình và làm chủ mình càng cấp thiết hơn vì: 

• Thế kỉ XXI đặt ra nhiều vấn đề mới với nhân loại: là kỉ nguyên của văn minh hiện đại với tốc độ phát triển như vũ bão ở mọi lĩnh vực; mang lại nhiều tiện ích, nhưng cũng đặt ra nhiều quy cơ, thách thức, hậu quả nặng nề (cách mạng 4.0, công nghệ phát triển mạnh mẽ, thời đại bùng nổ thông tin, con người chạy theo lối sống tiêu dùng, coi trọng vật chất, dễ bị mua chuộc và dễ bị kích thích dẫn tới khó kiểm soát và tự chủ.)
• Con người ở thế kỉ XXI đã khám phá sâu sắc thế giới bên ngoài, nhưng chưa thực sự khám phá đầy đủ về con người mình, vì thế chúng ta gặp khó khăn trong việc hiểu và chế ngự chính mình.
• Biết mình để giữ được mình, làm chủ bản thân trong mọi hoàn cảnh của cuộc sống đầy biến động: tránh bị cám dỗ, sa đọa, đánh mất mình; làm chủ được mình trong bất cứ hoàn cảnh nào.
• Biết mình để chủ động kiến tạo tương lai, góp phần kiến tạo và phát triển thế giới tốt đẹp hơn theo đúng đòi hỏi của thời đại mới.
• Biết mình là cơ sở để hiểu người, để sống là chính mình trong khi kết nối với cộng đồng, để có cách cư xử đúng đắn, linh hoạt với mình, với mọi người, đem lại giá trị tốt đẹp cho cuộc sống trong bối cảnh xã hội phức tạp, không dễ gì phân biệt đúng – sai, tốt – xấu.
• Nếu không nhận thức được mình, không làm chủ được bản thân thì vô cùng nguy hiểm. Đó là tình trạng vô minh dẫn tới ngộ nhận về bản thân. Từ đó, con người có những suy nghĩ và hành động sai lầm, ngông cuồng hoặc rơi vào trạng thái yếu thế, không phát huy được tận độ năng lực của bản thân, không có cách cư xử đúng đắn với mình và với người, gây nên nhiều hậu quả nghiêm trọng. Sống chính là hành trình để mỗi người trả lời được sớm nhất câu hỏi: Ta là ai?  

→ Định vị được chính xác bản thân có ý nghĩa cấp thiết để con người được hạnh phúc và thành công. 

(Lưu ý: Trong quá trình bàn luận, người viết phải liên hệ với thực tế đời sống, và trải nghiệm của bản thân để đưa ra những dẫn chứng thuyết phục) 

3. Bình luận, mở rộng, nâng cao 

– Có ý thức và hành động đầy đủ: con người cá nhân và tập thể luôn biết nhận thức lại và có ý thức kiểm soát bản thân. Tuy nhiên, biết mình không chỉ là vấn đề của nhận thức, mà cần thể hiện qua hành động, lối sống, trong các mối quan hệ, ứng xử với người khác và rất cần phương pháp đúng đắn. 

– Phê phán những người sống thờ ơ, hời hợt, không hiểu được chính mình, dẫn đến thái độ tự ti, hay tự cao, tự đại một cách thái quá đều trở nên bi hài và đáng thương. 

– Liên hệ bản thân, rút ra bài học nhận thức và hành động. 

4. Kết thúc vấn đề nghị luận