Đề 11 – NLVH: Thơ là cái gì chứ nếu không phải là phiêu lưu?

Câu

Nội dung

Điểm

Viết bài văn nghị luận văn học

12,0

 2

I. Về kĩ năng:

Thí sinh biết cách làm bài văn nghị luận về ý kiến bàn về một vấn đề lí luận văn học. Lập luận chặt chẽ, diễn đạt mạch lạc, trong sáng, có chất văn, không mắc lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp 

II. Về kiến thức:

Thí sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng cần đảm bảo các yêu cầu sau: 

1. Giới thiệu vấn đề nghị luận

2. Giải thích ý kiến 

• Thơ: là một thể loại thuộc phương thức trữ tình miêu tả và biểu hiện thế giới chủ quan của con người với những cảm xúc, tâm trạng và ý nghĩ trực tiếp. Trong thơ trữ tình, thường không bắt gặp sự kiện đời sống và con người hoàn chỉnh mà chỉ bắt gặp tâm hồn con người với những cung bậc cảm xúc khác nhau.
• phiêu lưu: nay đây mai đó, vượt lên những cái bình thường để tìm cái mới, cái khác lạ. 

→ Câu nói của nhà văn Nhật Chiêu vừa mang ý hỏi vừa hàm chứa câu trả lời. Thơ là một cuộc phiêu lưu tìm kiếm, đem lại những điều mới mẻ, khác lạ. 

– Câu nói của nhà phê bình Đỗ Lai Thúy: 

• Mã số: là con số hoặc dãy số bí ẩn duy nhất đặc trưng cho một đối tượng nào đó. Nói Mã số của thơ là nói đến điều đặc trưng nhất của thể loại trữ tình này.
• được cất giấu trong và bằng ngôn ngữ: chỉ phương thức biểu hiện và tồn tại của thơ là ngôn ngữ. 

→Câu nói của nhà phê bình Đỗ Lai Thúy muốn nói đến đặc trưng ngôn ngữ thơ. 

→ Cả hai ý kiến trên đề cập đến đặc trưng của thể loại thơ và giá trị của thơ. 

3. Bình luận 

– Và thơ là cái gì chứ nếu không phải là phiêu lưu? 

• Từ đặc trưng của thể loại thơ: Thơ ca là nghệ thuật kì diệu nhất của trí tưởng tượng (Sóng Hồng). Cuộc phiêu lưu ấy được hình thành từ tri tưởng tượng tự do, phóng túng của nhà thơ. Xuất phát từ đặc trưng về nội dung cảm xúc của thơ ca: tưởng tượng gắn rất chặt với cảm xúc, cảm xúc càng mãnh liệt bao nhiêu thì trí tưởng tượng lại càng mạnh mẽ bấy nhiêu.
• Thơ là cuộc phiêu lưu bởi tính chất của cuộc phiêu lưu là mạo hiểm, khám phá để kiếm tìm cái mới. Từ đặc trưng của quá trình sáng tạo văn chương, nhà văn, nhà thơ phải luôn đào sâu, tìm tòi, khơi những nguồn chưa ai khơi và sáng tạo những cái gì chưa có (Nam Cao). Bởi vậy, thể nghiệm và kiếm tìm cái mới trong văn chương là điều cốt yếu, thơ cũng không phải là ngoại lệ.
• Từ mối quan hệ giữa văn học và hiện thực cuộc sống: thơ vốn bắt rễ từ cuộc đời và nở hoa nơi từ ngữ. Cuộc phiêu lưu của thơ ca có đi xa đến đâu thì cũng phải bắt nguồn từ mảnh đất của hiện thưc đời sống chứ không phải những suy nghĩ viển vông đơn thuần.  

– Vì sao Mã số của thơ chỉ có thể cất giấu trong và bằng ngôn ngữ? 

• Ngôn ngữ thơ giàu cảm xúc: thơ là tiếng nói của cảm xúc, cảm xúc là sinh mệnh của thơ mà những cảm xúc trong thơ thường xuất phát từ những điều rất thực như: mất mát, xa cách, tủi hờn, thương nhớ, cô đơn,… nên rất mãnh liệt, chân thực và có sức thuyết phục cao.
• Lời thơ trữ tình còn mang tính chất “lạ hóa” để có thể quyến rũ, hấp dẫn, có sức ám ảnh với người đọc. Sự lạ hóa trong lời thơ còn góp phần diễn tả những cung bậc cảm xúc phức tạp, tinh vi trong tâm hồn con người.
• Ngôn ngữ thơ có tính hàm súc, đa nghĩa.
• Ngôn ngữ thơ giàu nhạc điệu. 

4. Phân tích, chứng minh 

– Trong quá trình phân tích, chứng minh cần làm rõ các luận điểm sau: 

• Thơ là cuộc phiêu lưu mới mẻ, đầy hấp dẫn với cả người sáng tác và người đọc; đem đến cho người thưởng thức những tri nhận mới.
• Thế giới cảm xúc trong thơ được biểu hiện và khám phá trong và bằng ngôn ngữ. 

5. Mở rộng, nâng cao vấn đề 

• Người sáng tác: Cần nắm được đặc trưng thể loại và có sự tìm tòi, khám phá. Để có được những cuộc phiêu lưu kì thú cần không ngừng trau dồi bút lực, cất lên những cảm xúc từ sự chân thành.
• Người tiếp nhận: Khi tham gia vào cuộc phiêu lưu cùng thơ, cần trang bị cho mình những tri thức, vốn sống để có thể khám phá ra những chân trời mới mà thơ đem lại. 

– Cần nhận thấy rằng, để làm nên thành công và sức sống cho một tác phẩm thơ còn có sự tác động của các yếu tố khác; bối cảnh văn hóa, thời đại, trình độ tiếp nhận, ngưỡng văn hóa,… 

– Cuộc phiêu lưu của thơ hấp dẫn nhờ sự chuyển tải của ngôn ngữ. Vì thế, cần chú ý đến tính chỉnh thể của tác phẩm trữ tình về cả nội dung và hình thức. Cuộc phiêu lưu mà thơ đem lại cũng phải bắt nguồn từ tiếng nói của cảm xúc cá nhân trước những vấn đề mang tính phổ quát của thế giới nhân sinh. Đó cũng là hành trình mà thơ khiến cho con người phải suy ngẫm và tạo nên sức hấp dẫn cho muôn đời. 

6. Kết thúc vấn đề nghị luận