Kiến thức thể loại, Tri thức Ngữ văn

Kiến thức thể loại: Những lưu ý khi phân tích một tác phẩm kịch

Những yếu tố cần chú ý khi phân tích một tác phẩm văn học (Kịch)

Khám phá một tác phẩm kịch giống như việc tham gia vào một vở diễn đầy cảm xúc và bất ngờ, nơi mọi thứ đều được thể hiện qua hành động và lời nói. Để thực sự hiểu được chiều sâu của kịch, người xem cần có một “bản đồ chỉ dẫn” – đó chính là những kiến thức cơ bản về thể loại kịch. Thích Văn học gửi bạn một số lưu ý khi phân tích một tác phẩm kịch, lưu lại và sử dụng khi cần bạn nhé! 

1. Xung đột kịch

Xung đột kịch là thành phần cấu thành tình tiết kịch, là quá trình và kết quả tác động tương hỗ giữa các lực lượng đối kháng, là hình thức thể hiện cao nhất, sắc nhọn nhất và tập trung nhất của kịch tính, là đặc trưng thẩm mĩ cơ bản nhất của văn học kịch. Có 2 loại xung đột: Xung đột bên ngoài (nhân vật này với nhân vật khác, nhân vật với gia đình, dòng họ..), xung đột bên trong (xung đột trong nội tâm nhân vật).

2. Ví dụ về xung đột kịch

Vở kịch “Romeo và Juliet” của W. Shakespeare tồn tại nhiều xung đột. 

  • Xung đột gia đình giữa hai dòng họ Montague và Capulet, vốn là kẻ thù truyền kiếp của nhau. Sự thù địch của hai gia đình đã đặt ra một trở ngại lớn cho tình yêu của họ. Xung đột này làm cho họ phải giấu giếm tình cảm và hành động một cách bí mật.
  • Xung đột cá nhân giữa các nhân vật: Juliet và cha mẹ, đặc biệt là với người cha. Ban đầu, cô không thể nào từ chối lời cầu hôn của Paris, người mà cha cô đã chọn cho cô, và điều này tạo ra một mâu thuẫn sâu sắc giữa mong muốn của cô và kỳ vọng từ gia đình.
  • Xung đột xã hội: Cả hai nhân vật chính đều cố gắng vượt qua sự áp bức của các quy tắc xã hội, từ việc buộc phải kết hôn theo sự sắp đặt của gia đình cho đến việc sống trong một xã hội đầy thù hận và bạo lực.
  • Xung đột nội tâm: Juliet có những cuộc đấu tranh nội tâm khi phải lựa chọn giữa tình yêu dành cho Romeo và nghĩa vụ với gia đình, đặc biệt là khi cha cô ép cô kết hôn với Paris. Cô trở nên quyết liệt hơn trong việc bảo vệ tình yêu của mình, thậm chí lựa chọn cái chết thay vì sống mà không có Romeo.

3. Hành động kịch

Hành động kịch là toàn bộ hành động của các nhân vật trong một dây chuyền liên tục được tổ chức lại thành một thể thống nhất tạo nên nội dung của tác phẩm kịch. Hành động là đặc trưng của kịch và là thứ ngôn ngữ nghệ thuật duy nhất tạo nên sức sống cho tác phẩm kịch. Qua hành động, nhân vật bộc lộ tài năng, tính cách, phẩm chất của mình.

4. Ví dụ về hành động kịch:

Trong vở “Romeo và Juliet”:

  • Để gặp Juliet, Romeo đã không ngần ngại mạo hiểm trèo qua bức tường cao. Hành động này là một cuộc thử thách nguy hiểm, bởi vì sự thù hận giữa hai gia đình Montague và Capulet luôn sẵn sàng bùng cháy. Nếu bị phát hiện bởi người hầu nhà Capulet, Romeo có thể sẽ phải trả giá bằng mạng sống. Thế nhưng, tình yêu mãnh liệt đã khiến chàng quên đi tất cả. Như Romeo đã nói: “Kẻ chưa hề bị thương thì sợ gì sẹo”. Hành động này thể hiện sự nông nổi và tình yêu cuồng nhiệt của chàng. Chính lòng si mê đã giúp Romeo vượt qua mọi nỗi sợ hãi và sự thù địch lâu đời.
  • Sau bữa tiệc, Juliet không thể tìm được giấc ngủ yên bình. Trong lòng nàng, hình ảnh của Romeo đã chiếm lĩnh toàn bộ suy nghĩ, khiến nàng không thể thả mình vào giấc mộng. Trong tâm trạng xao xuyến, nàng ra ngoài ban công, không hay biết rằng Romeo đang đứng ở dưới, nhìn lên. Nàng tự thì thầm với chính mình, đầy bối rối: “Ôi Romeo, hỡi Romeo, sao chàng lại mang tên đó nhỉ? Chàng hãy từ bỏ phụ thân đi, từ bỏ tên họ đi; hoặc không thì chàng hãy thề là chàng yêu em đi, em sẽ không còn là con cháu nhà Capulet nữa”. Hành động bước ra ban công và những lời thì thầm thể hiện nỗi niềm sâu kín của Juliet. Dù biết rằng yêu Romeo là sai trái, nhưng lí trí nàng không thể nào chống lại cảm xúc mãnh liệt ấy.

5. Nhân vật kịch

Nhân vật kịch là nhân vật của hành động. Tác phẩm kịch được viết ra chủ yếu là để diễn trên sân khấu, bị hạn chế bởi không gian và thời gian nên số lượng nhân vật không thể quá nhiều như trong các tác phẩm tự sự và cũng không được khắc họa tỉ mỉ, nhiều mặt. Nhân vật của kịch chứa đựng những cuộc đấu tranh nội tâm, thường được thể hiện bằng biện pháp lưỡng hóa. 

6. Ví dụ cho nhân vật kịch:

  • Romeo là một nhân vật nổi bật trong vở kịch “Romeo và Juliet”, mang đặc trưng của nhân vật kịch. Anh là một chàng trai yêu đương cuồng nhiệt và lý tưởng hóa tình yêu, nhưng anh cũng không tránh khỏi sự mâu thuẫn giữa tình yêu và trách nhiệm đối với gia đình, chính vì vậy trong anh luôn tồn tại cuộc đấu tranh nội tâm mạnh mẽ. 
  • Sự lưỡng hóa trong hành động của Romeo là việc giết Tybalt để trả thù cho cái chết của Mercutio. Hành động này là kết quả của sự nóng vội và thiếu suy nghĩ, nhưng nó cũng là kết quả của tình yêu sâu đậm và sự bảo vệ người yêu. Chính sự nóng vội và thiếu suy nghĩ đã khiến Romeo rơi vào một tình thế mà anh không thể cứu vãn được.

Tham khảo những bài viết liên quan:

Kiến thức về thể loại Sử thi và cách áp dụng trong đoạn Nghị luận văn học

Kiến thức về thể loại Thơ và áp dụng vào đoạn Nghị luận văn học

Kiến thức về thể loại Thuyết minh – Thuyết minh về một danh lam thắng cảnh

Xem thêm: