Đề khảo sát chất lượng đầu năm môn Văn 8

Cấu Trúc Đề Khảo Sát Văn 8: Những Điều Cần Lưu Ý

Kỳ thi khảo sát Văn 8 luôn là thử thách lớn đối với học sinh, đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng và phương pháp ôn tập hiệu quả. Với sự hỗ trợ từ Thích Văn học, bài viết này sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn tổng quan về cấu trúc đề khảo sát Văn 8, bí quyết ôn tập hiệu quả, và những tài liệu tham khảo chất lượng giúp bạn tự tin chinh phục điểm cao. Cùng khám phá ngay!

Phần I – ĐỌC HIỂU (4.0 điểm) 

Đọc kĩ văn bản sau: 

Từng chùm phượng vĩ sáng rực góc sân trường giữa cái nắng chói chang của mùa hè. Cánh hoa xòe ra như những cánh bướm rập rờn. Tôi vẫn hay lấy cánh phượng xếp lại thành hình trái tim, xâu thành chuỗi đội lên đầu hoặc đeo vào cổ… 

“Thanh Minh”, chợt nghe cô giáo nhắc đến tên, tôi giật mình “dạ” rõ to. Tôi ngước nhìn lên bục giảng… chết rồi, không biết cô hỏi gì? Lạ chưa, cô lại nhìn tôi mỉm cười giữa tiếng cười ran của cả lớp. Còn đang ngơ ngác, không hiểu sao các bạn lại nhìn tôi cười… không biết cô hỏi gì khi đầu óc tôi ngồi trong lớp mà bay ra ngoài cửa sổ. Đang lo lắng thì tôi lại thấy cô quay ra phía bạn Ngọc Long nói tiếp; “Thanh minh là thú tội…”. Trời đất, tôi chợt nhận ra, cô đang nói với bạn Ngọc Long giúp bạn thoát khỏi những vướng mắc nghịch ngợm mà mấy hôm trước bạn gây ra… vậy mà lại cứ tưởng cô gọi tôi. 

Tuổi mười ba, mười bốn, với con trai thì nghịch ngợm, bướng bỉnh. Còn với con gái có vẻ như bắt đầu biết thẹn thùng và đôi lúc tâm hồn cũng bay bổng đi đâu ấy… Hình như cô biết tâm lí tuổi đó nên đã không mắng tôi… nhưng từ đó tên tôi đã được gắn thêm “Thanh Minh là thú tội”. 

Lớp tôi là lớp chuyên đầu tiên của trường. Các bạn đều là những học sinh giỏi từ các lớp được chọn về. Các bạn học đồng đều các môn, là lớp ngoan nhất của khối nhưng thỉnh thoảng cũng lắm trò tinh nghịch “nhất quỷ, nhì ma, thứ ba học trò” chả sai tí nào… Những trò nghịch ngợm của chúng tôi đều không qua được mắt cô. Có lẽ cô đã trải qua thời học sinh, bao nhiêu năm trong nghề nên cô nắm rõ tâm lí học sinh. Tôi kính trọng cô, một cô giáo có ánh mắt, nụ cười nồng ấm, thân thiện, mũi dọc dừa, cao và gọn, có lẽ vì thế mà các thầy cô và lũ học trò chúng tôi gọi cô là “cô An tây”. Cô An tây là chủ nhiệm và dạy lớp tôi môn Toán. Nhớ một lần trong tiết Toán, cô trả bài kiểm tra mười lăm phút dựng hình… Thật xấu hổ, bài tôi được hai điểm. Khi trả bài, cô lại gần tôi và nhắc khẽ: “Toán dựng hình mà em”, […]. Tôi vẫn không hiểu tôi sai ở đâu, đến khi một bạn lên chữa bài trên bảng… Thôi chết rồi… bài tôi làm là nguyên những gì cô giảng, tôi viết ra thành lời như một bài văn. Mặt nóng bừng, tôi cảm tưởng như có hàng nghìn ánh mắt đang đổ dồn về phía tôi, nhìn tôi rồi cười… Lúc đó tôi chỉ mong sao đất dưới chân nứt ra để tôi chui xuống… 

Có lẽ tuổi học trò không ai là không có kỉ niệm để khi nhìn lại ta nở một nụ cười, kỉ niệm mãi theo ta đi suốt cuộc đời… Giờ đây sau nhiều năm, mái tóc cô đã phai sương, còn chúng tôi đã bắt đầu điểm bạc, mỗi người mỗi công việc ngành nghề khác nhau nhưng mái trường, thầy cô là nơi đã nuôi dưỡng chúng tôi trên con đường tri thức, là bước đệm để chúng tôi đi trên con đường mình đã lựa chọn. Cảm ơn những kỉ niệm để cho ta còn lưu giữ mãi… 

27/12/2022 – CTM 

(Theo Thanh Minh, Tản mạn tuổi học trò, 

Tạp chí Văn hóa và Phát triển – Viện nghiên cứu Văn hóa và Phát triển) 

Thực hiện các yêu cầu bên dưới: 

Câu 1 (0.5 điểm): Chỉ ra phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong văn bản. 

Câu 2 (0.5 điểm): Những kỉ niệm nào được tác giả kể lại trong văn bản? 

Câu 3 (1.0 điểm): Trong văn bản trên, dấu ba chấm (…) được sử dụng bao nhiêu lần? Việc sử dụng nhiều lần ở những vị trí khác nhau trong câu đã phát huy được những tác dụng gì của dấu câu này? 

Câu 4 (1.0 điểm): Câu văn: “Mặt nóng bừng, tôi cảm tưởng như có hàng nghìn ánh mắt đang đổ dồn về phía tôi, nhìn tôi rồi cười… Lúc đó tôi chỉ mong sao đất dưới chân nứt ra để tôi chui xuống…” diễn tả cảm xúc, suy nghĩ gì của nhân vật “tôi”? Đây là cách diễn tả trực tiếp hay gián tiếp? Tại sao nhân vật “tôi” lại có những cảm xúc, suy nghĩ ấy? 

Câu 5 (1.0 điểm): Tác giả gửi thông điệp gì đến bạn đọc qua đoạn cuối của văn bản? 

Phần II – VIẾT (6.0 điểm) 

Câu 1 (2 điểm): Nhân vật “cô An Tây” (trong văn bản ở phần I) là một phần của những kỉ niệm tuổi học trò mà “tôi’ còn lưu giữ mãi và mãi theo “tôi” đi suốt cuộc đời. 

Hãy viết một đoạn văn (khoảng 7 câu) ghi lại cảm nghĩ của em về “cô An tây”. Trong đoạn văn có sử dụng trạng ngữ được mở rộng bằng một cụm từ, gạch chân trạng ngữ đó. 

Câu 2 (4 điểm): Có ý kiến cho rằng: Khi các thiết bị nghe nhìn hiện đại ngày càng phát triển, việc đọc sách giấy sẽ không còn cần thiết nữa. 

Em có đồng ý với ý kiến trên không? Hãy viết bài văn (không quá 2 trang giấy) trình bày suy nghĩ của em về vấn đề được nêu trong ý kiến trên. 

HƯỚNG DẪN LÀM BÀI 

PHẦN I – ĐỌC HIỂU (4.0 điểm) 

Câu 1. Phương thức biểu đạt chính trong văn bản: Tự sự. 

Câu 2. Những kỉ niệm được tác giả kể lại: giật mình khi nghe cô giáo nhắc đến tên, được hai điểm bài kiểm tra môn Toán. 

Câu 3. Trong văn bản, dấu ba chấm (…) xuất hiện 15 lần. 

Tác dụng: 

• Diễn tả ý: còn nhiều điều chưa nhớ hết, không liệt kê hết (phù hợp với việc hồi tưởng kí ức). 
• Hỗ trợ diễn tả những cảm xúc khác nhau của nhân vật Thanh Minh khi nhớ lại kỉ niệm lần trả bài kiểm tra. 
• Giãn nhịp điệu câu văn (chậm lại, lắng xuống) khi suy ngẫm về kỉ niệm tuổi học trò. 

Câu 4. Câu văn: 

• Diễn tả sự xấu hổ đến mức muốn trốn chạy của nhân vật “tôi” khi bị điểm 2 vì đã phạm lỗi sai khi làm bài kiểm tra Toán. 
• Đó là cách diễn tả trực tiếp. 
• Nhân vật “tôi” có những cảm xúc, suy nghĩ ấy vì đã nhận ra mình phạm sai lầm một cách ngây ngô đến mức ngớ ngẩn, và không thể lí giải lí do. 

Câu 5. Học sinh có thể đưa ra những thông điệp khác nhau, nhưng cần bám sát và phù hợp với nội dung, ý nghĩa của văn bản. Phải nêu được ít nhất 02 thông điệp. 

* Gợi ý một vài thông điệp gần gũi: 

• Tuổi thơ với những năm tháng học trò là cả một khoảng trời kỉ niệm cần được lưu giữ trong yêu thương. 
• Thầy cô, mái trường không chỉ là tuổi thơ của mỗi người mà còn là bước đệm chắc chắn cho những chặng đường đời mà mỗi người sẽ đi qua. 
• Hãy biết trân trọng, gìn giữ những kỉ niệm đẹp của tuổi thơ bởi nó có sức nâng đỡ và tỏa sáng diệu kì trên mỗi chặng đường đời của con người. 

PHẦN II – VIẾT (6.0 điểm) 

Câu 1. Đoạn văn có thể trình bày theo nhiều cách, nhưng cần đảm bảo dung lượng (7 câu), bố cục phù hợp, diễn đạt mạch lạc, liên kết chặt chẽ. Cần gạch chân thành phần trạng ngữ được mở rộng bằng một cụm từ. Học sinh cần nêu được cảm nghĩ phù hợp về nhân vật “cô An tây” trong văn bản, cảm nhận được tình cảm của người viết dành cho nhân vật. 

* Một vài gợi ý: 

• Đưa ra cảm nghĩ phù hợp về nhân vật “cô An tây”: tò mò về cách dạy học, rèn học sinh của cô; yêu thích cách giải quyết vấn đề của cô; mong muốn được một lần trải nghiệm những giờ học thú vị;… 
• Nêu được tình cảm yêu mến, quý trọng của người viết dành cho “cô An tây”. 
• Đưa ra suy nghĩ, tình cảm dành cho nhân vật nói riêng và những người thầy giáo, cô giáo nói chung. 

Lưu ý: Bài viết cần có cách biểu cảm độc đáo, từ ngữ khơi gợi lòng đồng cảm nơi người đọc. 

Câu 2. Bài làm cần có bố cục đầy đủ ba phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài. Xác định luận điểm hợp lí; nêu ý kiến xác đáng; lựa chọn bằng chứng phù hợp, đa dạng, thuyết phục; lí lẽ linh hoạt, hiệu quả; lập luận chặt chẽ. Sau đây là một hướng làm bài:

1. Giải thích

• “Thiết bị hiện đại” là những gì? (ti vi, máy tính, điện thoại… có kết nối internet => cung cấp lượng thông tin khổng lồ, hấp dẫn, tiện lợi). 
• “Sách giấy” là gì? (sách, truyện, tác phẩm nghệ thuật… được in ấn, lưu hành bằng giấy => lâu đời, quen thuộc). 

=> Thời hiện đại, nhiều loại sách điện tử hữu dụng ra đời, là nguy cơ cho sự tồn tại của sách giấy.

2. Bàn luận

Trước hết học sinh cần đưa ra quan điểm của bản thân đồng tình hay không đồng tình với ý kiến. Khi không đồng tình với ý kiến, học sinh có thể trình bày theo hướng khẳng định ý nghĩa của việc đọc sách giấy: 

• Sách giấy: phổ biến, quen thuộc với mọi đối tượng, thân thiện với môi trường, lưu trữ thông tin lâu dài. 
• Đọc sách giấy: phát triển tư duy suy ngẫm, hình dung tưởng tượng; tác động lâu dài đến tâm lí, tình cảm của người đọc; giữ cho mắt khỏe mạnh lâu hơn; giúp ích không nhỏ trong việc hình thành thói quen tốt;… 
• Đối với giới trẻ, đọc sách giấy rèn thói quen sống chậm lại, quan sát nhiều hơn, suy nghĩ sâu xa hơn.

3. Mở rộng

• Nhận thức: giá trị to lớn của việc đọc sách giấy. 
• Hành động: rèn thói quen đọc sách, bắt đầu từ việc học. 
• Bày tỏ được cách nhìn riêng, cách nghĩ, cách đánh giá… phù hợp đối với nhận định. 

Đỗ Thu Hương

Trường THCS Phan Chu Trinh, Q. Ba Đình, Hà Nội

(Theo báo Văn học và Tuổi trẻ số 552+553, tháng 09 năm 2024) 

Tham khảo những bài viết liên quan:

(Văn 8) Nghị luận văn học: Cười là một hình thức chế ngự cái xấu