Đề 22 – NLVH: Nhà văn vĩ đại đều là những bậc thầy về độc xướng

2 

Nghị luận văn học  

I. Yêu cầu về kĩ năng 

– Nắm vững kĩ năng, phương pháp làm bài văn nghị luận về một ý kiến bàn về văn học. Thực chất, đề bài yêu cầu học sinh phải biết vận dụng kiến thức lí luận văn học và kiến thức về tác phẩm văn học để chỉ ra sứ mệnh của nhà văn. 

– Bố cục rõ ràng, lập luận chặt chẽ, biết chọn và phân tích những dẫn chứng để làm sáng tỏ trọng tâm. Diễn đạt trong sáng, giàu hình ảnh, cảm xúc, không mắc lỗi chính tả, dùng từ, đặt câu… 

II. Yêu cầu về kiến thức 

1. Giải thích  

– Nhà văn vĩ đại: người có tư tưởng lớn, tài năng lớn, tấm lòng rộng mở, có đóng góp đáng kể vào việc thúc đẩy sự phát triển của văn học dân tộc và nhân loại, được các thế hệ bạn đọc ghi nhận và khẳng định. 

– Bậc thầy về độc xướng: một mình tinh thông một hướng đi riêng, một con đường riêng, thể hiện bản lĩnh, cách khám phá và phản ánh độc đáo về thế giới và con người. 

→ Ý kiến của Diêm Liên Khoa đưa ra một quan niệm về nhà văn vĩ đại. Theo tác giả, để xác lập vị trí và tạo nên tầm vóc vĩ đại, nhà văn phải có bản lĩnh dấn thân và tài năng khai phá, mở đường, mang lại cho mình một dấu ấn riêng, một phong cách nghệ thuật độc đáo. 

2. Bàn luận  

– Sáng tạo nghệ thuật là việc làm của cá nhân chứ không phải sản xuất dây chuyền. Đây là quá trình độc lập và biệt lập, chịu sự chi phối chủ yếu bởi quan niệm, cá tính, sở trường của duy nhất một chủ thể. Mỗi người nghệ sĩ phải là một bản thể nguyên phiến, độc lập trong cách cảm nhận và biểu đạt thế giới. Văn chương chân chính là thứ văn chương không phải của số đông, không đứng về phía ồn ào. (Thí sinh phân tích dẫn chứng để chứng minh) 

– Sự sàng lọc nghiệt ngã trong sáng tạo nghệ thuật luôn khiến nhà văn có nhu cầu và ý thức cao độ về việc tạo ra tiếng nói riêng cho mình. Nếu ko có tiếng nói riêng thì nhà văn sẽ chìm vô tăm tích. Nếu khuôn mình trong những vết chân có sẵn, nhà văn sẽ tự chìm lẫn vào dàn đồng ca. Muốn tạo được tiếng nói riêng, nhà văn cần phải làm sắc nét bản ngã, phải vượt thoát những quy phạm đã “đông cứng”, phải nỗ lực cách tân. Cách tân thực sự chỉ có thể là nỗ lực đơn độc của từng chủ thể nghệ sĩ. Không cô đơn, không “cự tuyệt” hợp xướng, không can đảm độc tấu để cất lên tiếng nói riêng, nhà văn sẽ không tạo ra được sự bứt phá, sáng tạo, không khẳng định được vị trí và tầm vóc của mình trên văn đàn.  

– Nghệ thuật độc xướng của nhà văn thể hiện ở khả năng phá vỡ những khuôn mẫu đã được định hình, đặc biệt là dò sâu vào những “vùng cấm” của hiện thực để thể hiện cái riêng, khác trong nội dung biểu đạt; khả năng chiến thắng các thói quen, quy phạm để trở nên tự do và sáng tạo trong hình thức biểu đạt. (Thí sinh phân tích dẫn chứng để chứng minh) 

– Những trang văn của những bậc thầy độc xướng tạo nên sức hấp dẫn cho tác phẩm; sức sống của tên tuổi nhà văn; sự phong phú, đa dạng về phong cách trong bức tranh văn học và làm đầy cảm giác sống nơi người đọc. Người đọc không chỉ được thỏa mãn niềm ngạc nhiên trước những điều mới lạ mà còn được thách thức tầm đón nhận. Từ đó có thể tạo ra cú hích, làm thay đổi nhận thức, thẩm mĩ của người đọc về cuộc đời và con người. (Thí sinh phân tích dẫn chứng để chứng minh) 

Thí sinh được tự do chọn dẫn chứng nhưng cần đảm bảo ít nhất hai tác phẩm để phân tích một cách thuyết phục, làm sáng tỏ được vấn đề. Dẫn chứng phải tiêu biểu, đặc sắc và phù hợp. 

3. Đánh giá, mở rộng  

– Ý kiến là sự khẳng định đúng đắn, sâu sắc yêu cầu và phẩm chất cần có để trở thành một nhà văn vĩ đại: dám dấn thân và trả giá, một mình mở lối chông gai để tạo gương mặt riêng. 

– Độc xướng trong sáng tạo nghệ thuật không đồng nghĩa với sự lập dị. Không phải độc xướng nào cũng tạo ra giá trị, cũng khẳng định được vị trí và tầm vóc của nhà văn. Dấu ấn riêng chỉ có ý nghĩa khi nó mang giá trị nhân văn tích cực, góp phần thúc đẩy và cắm mốc cho sự phát triển của nền văn học.  

–  Ý kiến chính là một định hướng ý nghĩa cho người nghệ sĩ chân chính: Để có thể độc xướng, cần bồi dưỡng tài năng, ý thức dấn thân và bản lĩnh cách tân thâm hậu.  

– Ý kiến cũng là một sự gợi mở cho người đọc khi kiếm tìm và đánh giá tầm vóc của nhà văn và tác phẩm văn chương.